W dniu 9 października odbyło się posiedzenie Komisji ds. Kontroli Państwowej. W porządku obrad znalazło się w szczególności wysłuchanie:
• Informacja Przewodniczącej Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych o wynikach kontroli koordynowanej „Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego. Przestrzeganie ustawowych limitów zadłużenia i jego spłaty.”
• Informacja Przewodniczącej Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych o wynikach kontroli koordynowanej „Udzielanie dotacji z budżetów jednostek samorządu terytorialnego jednostkom oświatowym, dla których organem prowadzącym są podmioty inne niż jednostki samorządu terytorialnego.”
Obie informacje były bardzo niekorzystne dla jednostek samorządu terytorialnego.
W ramach kontroli przestrzegani ustawowych limitów zadłużenia i jego spłaty stwierdzono statystycznie istotną liczbę jednostek dokonujących nie tylko nadużywania prawa, lecz wręcz jego łamania i fałszowania dokumentacji. Na 90 kontrolowanych jednostek samorządu terytorialnego w 14 stwierdzono niezgodne ze stanem faktycznym przestawienie w sprawozdaniach finansowych danych dotyczących zobowiązań wymagalnych (wszystkie dane dotyczą 2012 roku). Łączna kwota zaniżenia wyniosła prawie 2,5 mln zł, przy czym w niektórych przypadkach zaniżenie pozwalało na uniknięcie przekroczenia dopuszczalnego wskaźnika zadłużenia. W 16 jednostkach stwierdzono przypadki trwałego zaangażowania w wykonanie budżetu danego roku środków finansowych stanowiących dochody roku przyszłego lub środków „pożyczonych” z wyodrębnionych zasobów pieniężnych (dotyczyło to np. środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych). Inne stwierdzone naruszenia dotyczyły: niezachowania ustawowo określonego wskaźnika długu, finansowania deficytu z niedozwolonych przepisami źródeł, nierzetelnego prognozowania i planowania danych finansowych, braku procedur kontroli zarządczej, a także braku należytego monitorowania sytuacji finansowej.
W ramach kontroli udzielania dotacji RIO sprawdziła z kolei 86 jednostek samorządu terytorialnego (75 gmin i 11 powiatów). W tych jednostkach sprawdzono prawie połowę udzielonych dotacji (łącznie 316). Nieprawidłowości stwierdzono w 84,5% dotacji, w tym we wszystkich badanych dotacjach dla przedszkoli publicznych oraz w większości przedszkoli niepublicznych (98,1%), oddziałów przedszkolnych przy niepublicznych szkołach podstawowych (91,7%) i publicznych szkołach podstawowych (94,9%). Choć część negatywnych ocen wynika z przyjętego przez RIO sposobu rozumienia przepisów dotacyjnych, to jednak skala nieprawidłowości i tak jest znacząca. Trudno też przyjmować, że są to nieprawidłowości przypadkowe. Otóż nieprawidłowości skutkujące zawyżeniem wysokości dotacji o łącznie 776 tys. zł stwierdzono w 56 przypadkach, zaś skutkujące zaniżeniem dotacji – w 180 przypadkach, przy czym łączna kwota zaniżenia wyniosła przeszło 7 mld zł – czyli prawie dziesięć razy więcej.
W ramach rozgorzałej po każdej z informacji dyskusji przedstawiciel Związku Powiatów Polskich – jako jedynej reprezentowanej korporacji samorządowej – musiał stawać w obronie jednostek samorządu terytorialnego wskazując w pierwszym przypadku, że kreatywna księgowość jest dowodem na osiągnięcie przez jednostki samorządu terytorialnego granic wydolności finansowej i sygnałem na konieczność reformy systemu dochodów jednostek samorządu terytorialnego. W drugim przypadku wskazał na konsekwentne niedofinansowanie samorządowych zadań oświatowych przez rząd i wynikającą stąd niechęć do angażowania dochodów własnych w dotowanie przedszkoli, szkół i placówek prowadzonych przez inne podmioty.
Z ramienia Związku Powiatów Polskich w posiedzeniu uczestniczył Grzegorz P. Kubalski.