28 października w Warszawie, pod przewodnictwem Prezesa Marka Tramś obradował Zarząd Związku Powiatów Polskich.
W pierwszej części posiedzenia Zarząd wysłuchał informację o istotnych działaniach podejmowanych przez administrację rządową i PFRON z punktu widzenia realizacji przez powiaty zadań dotyczących wspierania osób niepełnosprawnych.
Zarząd bardzo krytycznie odniósł się do propozycji Okrągłego stołu do spraw osób niepełnosprawnych, dotyczących różnicowania wsparcia dla środowisk wymagających wsparcia z budżetu państwa oraz umorzenia części dotacji oświatowej dla samorządów.
W konsekwencji, w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej, znalazła się propozycja, aby w roku 2015 na realizację zadań wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży jednostka samorządu terytorialnego musiała przeznaczyć środki w wysokości nie niższej niż wynikająca z podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 28 ust. 6 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
W zakresie kształtowania wydatków na zadania oświatowe oznacza to ingerencję w autonomię samorządów terytorialnych chronionych zapisami artykułów 16, 166 i 167 Konstytucji.
Zarząd ZPP krytycznie ocenił także propozycję dofinansowania przez PFRON zadań realizowanych przez powiaty. W planie Funduszu na rok 2015 program wyrównywania różnic między regionami zmniejszono z tegorocznych 60 mln zł do zaledwie 40 mln. O tym, że jest to znacząca obniżka niech świadczy fakt, iż np. w roku 2013 tylko na jedno z zadań finansowanych z tego programu, jakim jest wsparcie zakupu przez organizacje pozarządowe, gminy i powiaty dostosowanych mikrobusów, autobusów i innych pojazdów wydano ponad 46 mln zł. Zabraknie także środków na wyposażenie w sprzęt obiektów służących rehabilitacji oraz na likwidację barier w podmiotach leczniczych, urzędach, szkołach itp.
Najtrudniejsza sytuacja będzie dotyczyć programu Aktywny Samorząd realizowanego przez powiaty na mocy porozumień z PFRON. W 2015 roku środków na ten program będzie zaledwie 74 mln zł, czyli niemal dwukrotnie mniej niż w roku 2014 (141 mln zł).
Z tego programu finansowane były zadania fakultatywne wykonywane przez powiaty. Mniej więcej połowa środków szła na pomoc finansową dla niepełnosprawnych studentów, a druga połowa na wózki elektryczne, nowoczesne protezy, komputery i oprogramowanie oraz dostosowanie samochodów.
W 2015 roku zapewne uda się zachować stypendia dla tych osób, które je otrzymywały do tej pory, ale niestety takiego wsparcia nie otrzymają już kolejne osoby.
Aktywny Samorząd to nie tylko stypendia, a na inne zadania pieniędzy nie będzie.
Udało się natomiast utrzymać w przyszłym roku poziom przelewów dla samorządów na zadania własne w wysokość 730 mln dla powiatów. Aż 56 proc. z tych środków wydawane jest na warsztaty terapii zajęciowej, gdzie stawka na jednego uczestnika nie zmieniła się od 6 lat.
Zarząd ZPP zdecydował o przygotowaniu stanowiska negatywnie opiniującego zapisy art. 34 projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej; stanowiska popierającego resort pracy i polityki społecznej w działaniach powstrzymujących różnicowanie wsparcia dla środowisk wymagających wsparcia z budżetu państwa oraz kontynuowaniu prac zmierzających do zmiany zapisów ustawy o dochodach jst oraz planu PFRON na 2015r.
W kolejnym punkcie obrad poruszona została kwestia subwencji oświatowej na rok 2015 i treść rozporządzenia MEN dotyczącego tej kwestii. Pozytywnie oceniono zwieszenie wagi naliczania subwencji dla szkół zawodowych. Zmiany zaproponowane w projekcie rozporządzenia MEN są sygnałem świadczącym o obraniu dobrego kierunku korekty systemu finansowania szkolnictwa zawodowego, jednakże w ocenie Zarządu ZPP są one zbyt małe, aby skutecznie odbudowywać ten segment edukacji, co w długookresowej perspektywie przyczyni się do lepszego przygotowania młodzieży do wejścia na rynek pracy.
W przyjętym przez Zarząd stanowisku ZPP zwraca również uwagę na potrzebę zwiększenia kontroli merytorycznej ze strony kuratorów oświaty nad procesem kształcenia w szkołach dla dorosłych. Samorządy nie mają żadnych instrumentów prawnych - poza możliwością sprawdzenia pod kątem finansowym prawidłowości wydatkowania dotacji - czy kształcenie w tych szkołach jest prowadzone na odpowiednim poziomie. Tymczasem mówimy o ogromnej puli środków publicznych przeznaczanych w celu faktycznego podniesienia poziomu wykształcenia mieszkańców.
Zarząd ZPP przyjął także stanowisko odnoszące się do treści projektu nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Pozytywnie oceniając ideę ustawowego umocowania systemu wsparcia budowy i przebudowy dróg lokalnych, Zarząd uznaje za wprowadzenie pewnych zmian szczegółowych, takich jak:
- podniesienie do 1 mld złotych limitu wydatków budżetu państwa na realizację programu w latach 2016 - 2025 oraz waloryzowanie tej kwoty, co najmniej o przewidywany wskaźnik wzrostu cen towarów i usług;
- krytycznie oceniono propozycję, aby program był kierowany na przebudowę dróg lokalnych z drogami krajowymi i wojewódzkimi. Wskazano, że obwiązujące przepisy regulują jednoznacznie, iż w przypadku projektów dotyczących skrzyżowań dróg różnych kategorii, finansowanie leży po stronie zarządcy drogi kategorii wyższej;
- zaproponowano, aby ministrem odpowiedzialnym za realizację zadania był minister właściwy do spraw administracji, nie zaś minister właściwy do spraw transportu. Postulat ten wynika zarówno z pozytywnej oceny realizacji NPPRD w strukturach pierwotnie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, a następnie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, jak i planowanego sposobu dystrybucji środków z nowotworzonej dotacji. Za rozdział środków mają, bowiem odpowiadać wojewodowie;
- zmiana formuły współdziałania właściwego ministra z reprezentacją jednostek samorządu terytorialnego przy ustalaniu kryteriów podziału nowotworzonej rezerwy z opiniowania na uzgodnienie. Ze względu na przeznaczenie środków ZPP uważa, że korporacje reprezentujące jednostki samorządu terytorialnego powinny mieć w tym zakresie decydujący wpływ.
Zarząd ZPP zobowiązał Biuro Związku do przygotowania stanowiska dotyczącego zaniżania dotacji dla samorządów na realizację zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Sytuacja powiatów ulega bowiem ciągłemu pogorszeniu, w związku z permanentnym niedoszacowaniem kosztów realizacji zadań powierzanych poszczególnym szczeblom samorządu. Najlepszym tego dowodem mogą być kolejne projekty aktów prawnych trafiających do zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, bez właściwego oszacowania skutków finansowych.
Zarząd zapoznał się także z informacją o stanie prac nad zmianą ustawy o rzeczach znalezionych, wprowadzającą nowe regulacje dotyczących zadać i kompetencji samorządów powiatowych. Zaakceptowano działania zmierzające do:
- ustalenia progu szacunkowej wartości rzeczy znalezionej, poniżej którego starosta nie będzie zobowiązany do przyjęcia rzeczy na przechowanie na 100 zł;
- skrócenie czasu przechowywania rzeczy, której właściciel został poinformowany o jej znalezieniu, z roku do trzech miesięcy;
- skrócenie czasu przechowywania rzeczy znalezionej, której właściciel nie został ustalony z dwóch lat do roku;
- ustalenia, że rzeczy znalezione nieodebrane przez właściciela lub znalazcę przechodzą z mocy prawa na własności powiatu.
Na zakończenie obrad Prezes Zarządu Marek Tramś życzył członkom zarządu oraz przedstawicielom Komisji Rewizyjnej i Konwentów powodzenia w nadchodzących wyborach samorządowych.
